"Dương quan tam điệp" là nhạc khúc nhạc cổ cầm, mới đầu thấy trong "Chiết âm thiết tự cầm phổ", các phái đàn cầm đều lấy bài thơ "Dương quan tam điệp" nguyên tên "Tống Nguyên nhị sứ An Tây vị" thành khúc của Dương Duy đời Đường làm chính. Vận dụng thủ pháp hát xướng hát đi hát lại nhiều lần, nhưng cách nhìn mỗi người một khác. Có người tổng hợp giải thích của các học giả xưa nay về "tam điệp" qui kết thành hai loại: một loại cho rằng "điệp"(láy) trong phạm vi bài thơ, một loại khác lại cho rằng: "điệp" là sự mở rộng và phát triển của bài thơ.
Để tiện trình bày hãy xem lại bài thơ "Dương quan tam điệp" của Dương Duy:
"Vị thành triều vũ ấp khinh trần,
Khách xá thanh thanh liễu sắc tân,
Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu,
Tây xuất dương quan vô cố nhân"
(Bụi tung thành Vị trận mưa mai,
Nhà khách xanh xanh sắc liễu phơi,
Anh hãy cùng tôi, ta cạn chén,
Dương quan người cũ biết cùng ai?)
Trước hết xin xem thí dụ nói về phép điệp (nhắc) của bài thơ:
Nhà thơ đời Tống Tô Đông Pha khi bàn về phép hát "tam điệp" (ba láy) nói: "Xưa truyền lại "Dương quan" hát điệp ba lần, nhưng người hát đời nay mỗi câu láy hai lần mà thôi. Nếu lấy cả một bài mà nói, lại là điệp bốn lần, đều sai. Có người mỗi câu hát ba lần, để ứng với thuyết tam điệp, thì gọi là tạp, không còn có tiết tấu, cảm âm. Tôi ở Mật Châu, trưởng quan Văn Huân, nhân có việc đến Mật Châu, nói ông biết cách hát cổ bản "Dương quan". Mỗi câu đều hát hai lần, mà câu thứ nhất không điệp, bèn cho cổ bản tam điệp là thế".
Lại có một loại điệp khác, tức là mở rộng và phát huy theo ý hướng bài thơ.
Tập "Dương xuân bạch tuyết" viết vào đời Nguyên, hợp vào điệu Đại Thạch "Dương quan tam điệp khúc":
"Hưu phiền não:
Khuyến quân cánh tận nhất bôi tửu,
Chỉ khủng phạ tây xuất Dương quan,
Cựu du như mộng, nhãn tiền vô cố nhân
Chỉ khủng phạ tây xuất Dương quan,
Nhãn tiền vô cố nhân".
(Chớ phiền não:
Khuyên anh hãy cạn thêm chén nữa,
Chỉ sợ ra khỏi Dương quan,
Cuộc chơi xưa như mộng,
Trước mắt không còn cố nhân,
Chỉ sợ ra khỏi Dương quan,
Trước mắt không còn cố nhân).
Có người thống kê khúc phổ "Dương quan tam điệp" nay đã có hơn ba mươi bản, tổng cộng sáu loại hình. Như vậy "điệp" lấy đâu làm chuẩn, chúng ta khó mà phân hơn kém.