Trung Quốc họa gọi tắt là "quốc họa". Nó bắt đầu vào lúc nào, do ai khai sáng, trong các sách cổ không có sự thống nhất. Người đời nay lại có luận thuyết mới, quan điểm như sau:
Một, bắt nguồn từ thuỷ tổ của loài người là Phục Hi. Ngài và Nữ Oa lấy nhau, đẻ ra loài người. Phục Hi sáng tạo ra "bát quái" là hình thái ban đầu của hội họa Trung Quốc.
Hai, bắt đầu từ thời Hoàng đế nảy sinh hội họa ý kiến giống nhau, nhưng câu hỏi ai là thủy tổ của hội họa còn nhiều ý kiến khác nhau.
Một số ý kiến cho rằng, Hoàng đế là thủy tổ của hội họa. Theo truyền thuyết Hoàng đế là tổ tiên chung của các dân tộc Trung nguyên, ông từng đem hai người Thần Trà và Uất Lũy giỏi về trừng trị ác quỷ, vẽ trên tấm gỗ đào treo ngoài cửa để phòng quỷ quái (xem Phong tục diễn nghĩa -Từ điển). Một số văn nhân đời sau căn cứ vào cái đó cho rằng, tranh chân dung thể loại như "thần giữ cửa" là hội họa sớm nhất của Trung Quốc.
Các ý kiến khác cho rằng, Sử Hoàng là người khai sáng hội họa. Trong "Vân cập thất thiêm" nói "Hoàng đế có bầy tôi là Sử Hoàng và ông ta bắt đầu vẽ tranh".
Cũng có người cho rằng Thương Hiệt là tổ hội họa. Thời xưa lưu truyền Thương Hiệt là sử quan của Hoàng đế, người sáng tạo chữ Hán. Học giả Trung Quốc phần nhiều tin theo thuyết "thư họa đồng nguyên" (chữ viết và họa cùng một nguồn gốc). Như người đời Đường Trương Ngạn Viễn trong "Lịch đại danh họa ký" đề xuất thuyết "thư họa tuy khác tên mở cùng một thể", "cùng nguồn mà dòng khác" ...
Còn có người nói Thương Hiệt, Sử Hoàng cùng sáng tạo văn tự và hội họa. Tương truyền Hoàng đế từng được rùa thần ở sông Lạc dâng bức họa hoa văn màu đỏ, Hoàng đế bèn ra lệnh cho Sử Hoàng và Thương Hiệt mô phỏng hình trong bức đó là văn tự và hội họa sớm nhất (xem những sách như "Lịch đại danh họa ký" v.v...).
Ba, nảy sinh vào đời vua Thuấn thống trị. Theo truyền thuyết, vua Thuấn là thủ lĩnh liên minh bộ lạc. Thuấn có em gái tên Luy. Luy là thủy tổ của hội họa, cho nên lại gọi "Họa Luy" (xem "Họa sử hội yếu").
Bốn, bắt đầu vào thời kỳ văn hoá Ngưỡng thiều. Một số học giả hiện đại cho rằng, căn cứ vào các tư liệu hiện có thì sự phát triển của hội họa Trung Quốc, bắt nguồn từ gốm vẽ màu, đào được ở Ngưỡng thiều.
Các quan điểm kể trên, mỗi người nói một khác. Có thể thấy hội họa Trung Quốc đến nay vẫn còn là một dấu hỏi lớn.