Nhìn chung, các vị Bồ Tát được thờ trong chùa chiền hầu như đều là nam giới, riêng tranh và tượng Bồ Tát Quan Thế Âm lưu hành trong dân gian lại là nữ.
Thật ra ban đầu Bồ Tát Quan Thế Âm không phải là nữ. Ở đất phát nguyên của đạo Phật là Ấn Độ, ở Trung Quốc thời kì mới du nhập đạo Phật, hình tượng của Bố Tát Quan Thế Âm là nam, từ thời Nam Bắc Triều, đặc biệt là sau đời nhà Đường, mới dần dần biến thành nữ.
Tại sao Quan Thế Âm dần dần biến thành nữ? Theo kinhPhật, Quan Thế Âm đã từng thề phổ độ chúng sinh, khi chúng sinh thành Phật thì bản thân còn chưa thành Phật. Và để có thể phổ độ chúng sinh, Quan Thế Âm thường thay đổi hình dạng tùy theo những đối tượng khác nhau, làm cho người ta dễ cảm thấy thân thiết, nhờ đó đạt tới hiệu quả tốt hơn trong việc tuyên truyền Phật pháp. Chẳng hạn khi truyền giảng Phật pháp cho đối tượng là một đứa con gái nhỏ, Quan Thế Âm xuất hiện dưới hình hài một đứa con gái nhỏ. Nhưng nếu đối tượng là một phụ nữ thì Quan Thế Âm lại hiện ra dưới hình hài một thiếu phụ hay một bà già, và nếu đối tượng là một ni cô thì Quan Thế Âm lại có hình hài một ni cô.
Từ đời Đường về sau, tượng Quan Thế Âm dần dần được tạc thành một người phụ nữ. Trong tranh và tượng ở động Đôn Hoàng đời Đường, thân thể Quan Thế Âm có tỉ lệ cân đối, tư thái tự do, mặt đầy đặn, đầy nữ tính. Sau nữa, hình tượng Bồ Tát nữ tính mĩ miều thì sẽ lại càng mang tình người phong phú hơn, càng dễ gây được cảm tình của người ta, càng làm cho người ta dễ tiếp cận. Ngoài ra một vị Quan Thế Âm nữ bổ sung và điều hòa cho vẻ uy nghiêm của các vị Phật và hình tượng dữ tợn của các vị Kim Cương. Do đó các bức tượng Quan Thế Âm trong nhân gian đến nay đã được cố định là nữ.
DIỆP QUẢNG SINH
Chùa miếu là nơi tín đồ đạo Phật tiến hành các hoạt động tôn giáo. Khi vào chùa, từ phía nam lên phía bắc, chúng ta lần lượt thấy điện Sơn môn, điện Thiên vương, Đại Hùng Bảo Điện và Pháp Đường.
Điện Thiên Môn gồm cửa Tam Quan, hai bên cửa Tam Quan có tạc hình hai đại lực sĩ Kim Cương.
Trước điện Thiên Vương có tượng Phật Di Lặc bụng to, hai bên có bốn Đại Thiên Vương, cũng được gọi là bốn Đại Kim Cương. Sau lưng tượng Phật Di Lặc lại có tượng Vi Đà cầm cây hàng ma trử (cây vồ hàng phục yêu ma).
Pháp đường là nơi giảng Phật phát hoặc là nơi các sư tụ tập.
Còn Đại Hùng Bảo Điện là vật thể kiến trúc trung tâm của toàn bộ ngôi chùa. Đó là nơi thờ giáo tổ Phật Thích Ca Mâu Ni. Vì là trung tâm chùa miếu, cho nên Đại Hùng Bảo Điện bao giờ cũng có khí thế hùng vĩ. Ngay giữa khu đại điện rất rộng có tượng Tam Tôn, hoặc tượng Phật tam thế: Quá khứ, Hiện tại, Tương lai, hoặc tượng Phật tam thân : hóa thân, cực thân, ứng thân. Đứng hầu hai bên là đệ tử của Phật là A Nan và Cà Diệp. Sát tường hai bên tả hữu đại điện có tượng mười tám vị La Hán hoặc hai mươi Chư Thiên. Trong hậu đường thì có tượng Bồ Tát Quan Thế Âm, đứng hầu hai bên Quan Thế Âm có tượng Thiện Tài đồng tử và Long Nữ, lại còn có một số những bức tượng khác nữa. Chẳng hạn như thể hiện 53 chuyện Thiện Tài đồng tử tìm thầy hành đạo.
"Đại Hùng" là cách gọi tôn trọng Phật tổ Thích Ca Mâu Ni, ý ví ngài như một dũng sĩ không biết sợ, có sức mạnh hàng phục tứ ma : Ngũ Âm ma, Phiền Não ma, Tử ma, Thiên Tử ma. Trong kinh Pháp Hoa có lời tán tụng như sau: "Thiện tai, thiện tai Đại Hùng Thế Tôn (tốt lành thay, tốt lành thay, đức Thôn Đại Hùng).
Vì gian chính điện trong chùa miếu là nơi thờ đức Thích Ca Mâu Ni nên gọi là Đại Hùng Bảo Điện. Ở Nhật Bản, Đại Hùng Bảo Điện cỏn được gọi là "Kim Đường" (nhà vàng).
BÀNG KIÊN
"