Đêm 22. 8. 1945, lần đầu tiên Tây nhảy dù ở Nam Bộ, với ba sĩ quan: đại tá Cédile, trung tá Jolivet de Riencourt và trung úy RenéLê Văn Đức.
Đại tá Cédile Ủy viên cộng hòa Pháp tại Nam Kỳ là chức mới lập ra tương đương với Thống đốc Nam Kỳ. Chính đại tá Cédile là người mà tướng De Gaulle giao điều hành Nam Bộ trong thời gian đầu tiên tái chiếm Việt Nam.
Người bắt đại tá Cédile là Cao Minh Căng, sau là Chi đội phó Chi đội 11 của tỉnh Tây Ninh. Anh Tám Sáng, người cùng anh Tám Căng lập chiến công ấy, kể lại câu chuyện cũ 40 năm chưa hề công bố.
Người Mỹ viết về đại tá Cédile nhảy dù ở Tây Ninh ra sao?
Nữ tiến sĩ Ellen J. Hammer nổi tiếng nhờ quyển biên khảo công phu trong nhiều năm "The Struggle for Indocchina 1940 - 1955 Vietnam and the French Experience” (Cuộc chiến đấu cho Đông Dương - Việt Nam và kinh nghiệm của Pháp), Nhà xuất bản Stanford University Press, in 1966, tái bản 1967. Ngay chương đầu , tiến sĩ Hammer đã đề cập chuyện nhảy dù của đại tá Cédile (Cédile chỉ có một không phải hai như Địa chí thành phố Hồ Chí Minh viết) ở Tây Ninh cùng một đêm với thiếu tá Pierre Messmer nhảy dù ở phía Bắc Hà Nội. Xin lược dịch một đoạn:
Trong một đêm tháng Tám 1945, vài ngày sau khi Nhật đầu hàng, hai phi cơ quần đảo ở hai đầu Đông Dương thuộc Pháp. Một ở miền Nam trên vùng Nam Kỳ phì nhiêu nằm bên bờ Nam Hải. Đại tá Cédile, tân ủy viên Cộng hòa Pháp tại Nam Kỳ nhảy dù từ một phi cơ C-47 của Mỹ cùng hai đồng hành, rơi xuống một đồng lúa. Về phía Bắc, ở đầu kia đất nước, trong vùng Bắc Kỳ giáp Trung Hoa ba người Pháp khác nhảy dù cùng một giờ. Đó là một trung úy, một đại úy và tân ủy viên Cộng hòa Bắc Đông Dương, thiếu tá Pierre Messmer.
Cédile bị một số người Việt bắt và giao cả ba cho quân Nhật. Cả ba bị tước hết quần áo và đồ đạc. Cédile bị buộc cúi đầu trước một tên lính Nhật cầm gươm. Ông ta chờ hoài mà lưỡi gươm không hạ xuống, chừng ngẩng đầu lên thì thấy bọn Nhật đang nhìn ông cười khanh khách. Chừng đó ông mới biết ngày ấy chúng không xử mà chỉ giam cầm để sau đó đưa lên xe nhà binh Nhật giải về Sài Gòn trong cảnh áo quần tả tơi.
Còn bộ ba Messmer thì cũng chẳng hơn gì bộ ba Cédile, vừa nhảy dù xuống là bị dân quân tóm bắt.
Người bắt sống Cédile kể chuyện
Tháng Tám năm 1945, trời tối không trăng sao, hai anh em tôi, tôi với Tám Căng (là anh rể tôi) đang bàn chuyện thời sự. Xin nói rõ thêm: Tôi là đoàn trưởng Thanh niên Tiền Phong làng Hòa Hội, quận Châu Thành, tỉnh Tây Ninh. Còn Tám Căng tên là Cao Minh Căng, thư ký hãng buôn trên Sài Gòn về quê tham gia kháng chiến sau khi Nhật đảo chính hồi tháng 3.1945. Tám Căng chỉ huy một phân đội dân quân. Đêm đó hai anh em tôi nghe tiếng máy bay . Đây là điều hiếm có. Lắng tai nghe hướng máy bay một lúc thì thấy một chiếc bay từ từ ló dạng. Bỗng một chiếc dù bung ra, trôi lơ lửng. Rồi một chiếc dù thứ hai, kế là một chiếc dù thứ ba. Tám Căng kêu lên: "Tụi nó nhảy dù!".
Tôi hỏi:
- Tụi nó là ai?
- Tây chớ ai. Mình phải theo bắt ngay đi cậu Tám. Thanh niên Tiền phong của cậu đâu? Xách theo vài mạng.
Tôi lắc đầu:
- Nửa đêm làm sao huy động được. Còn dân quân của anh đâu?
Tám Căng cười:
- Thì cũng như thanh niên của cậu thôi. Hai anh em mình đi ngay, kẻo tụi nó đi mất.
Vậy là chỉ có hai anh em tôi đi bắt ba thằng Tây nhảy dù . Tôi chụp cây roi sắt cầm tay, còn Tám Căng thì đi tay không.
Trên đường đi theo hướng máy bay thả dù, hai anh em tôi gặp một chiếc xe ngựa, tôi chặn lại ngay:
- Chở tụi tôi đi bắt Tây nhảy dù . Mau lên không thôi tụi nó chạy thoát.
Anh đánh xe ngựa cũng mau mắn:
- Lên mau ! Tụi nó đang ở đâu? Có đông không?
Tôi nói :
- Có ba thằng thôi. Phía Phước Tân, gần biên giới.
Anh đánh xe cho ngựa phi nhanh:
- Mà hai anh có súng không đó?
- Không! - Tôi đáp.
- Nó có súng, mình tay không, làm sao bắt?
Tới đây Tám Căng mới lên tiếng:
- Không súng thì mình dùng mưu chước. Cứ yên chí, ăn trộm bao giờ cũng sợ chủ nhà. Đừng để chúng nó biết mình chỉ có ba ngoe (người), mà lại không có súng.
Xe đang chạy ngon trớn, Tám Căng kêu lên:
- Ngừng lại ! Mình chạy lố rồi!
Cách chúng tôi chừng năm chục thước ba thằng Tây ngồi trong bụi ăn ngấu nghiến. Tám Căng kéo tôi với anh đánh xe lại hội ý:
- Nó ba mình ba, dám bắt không?
Tôi nói ngon:
- Dám!
Tám Căng phân công chớp nhoáng:
- Cậu thủ roi sắt theo tôi. Anh này cũng xách gậy theo tôi.
Ba chúng tôi nương theo bóng cây tiến gần ba thằng Tây, Tám Căng nhào tới hét lo: Haut les mains! (Đưa tay lên!).
Bọn Tây mặt xanh như tàu lá, từ từ đưa tay lên, chừng thấy tụi tôi chỉ có ba mạng, chúng từ từ bỏ tay xuống.
Tám Căng áp đảo luôn:
- Haut les mains cu nous tirons! (Đưa tay lên, không chúng tôi bắn!).
Anh khoát tay làm như trong rừng có bộ đội đang phục sẵn. Bọn Tây nhìn dáo dác rồi lần này đưa tay thật cao.
- Tước súng nó ngay!
Vừa nói Tám Căng nhào tới chụp súng. Tôi và anh đánh xe cũng tước súng hai thằng kia. Tất cả hai súng Mút, hai súng lục.
Chừng bị tước súng, ba thằng Tây mới biết chúng tôi chỉ có ha mống, lại chẳng có súng ống gì. Nhưng bây giờ thì muộn rồi. Súng đã trao tay. Tám Căng cầm súng lăm lăm như sẵn sàng nhả đạn.
Tám Căng áp giải chúng về tỉnh. Một tên biết nói tiếng Việt. giọng lơ lớ vì qua Tây học từ nhỏ (Về sau mới biết đó là trung úy René Lê Văn Đức, con của Jacques Lê Văn Đức, nghị viên Hội đồng Liên hiệp Pháp, gốc Mỹ Tho) nói:
- Máy truyền tin vướng ngọn cây. Máy mới, tốt lắm, leo lên cây. Bỏ uổng!
Đúng là trên ngọn cây có một chiếc dù vướng, phía dưới treo tòng teng một cái gì đó. Tôi leo lên cây, cắt cây dù, ôm cái máy xuống.
Chúng tôi áp giải ba thằng Tây về tới bến đò Bến Sỏi, từ đó lên xe về tỉnh. Tại đây, Tám Căng mở cuộc điều tra bằng tiếng Pháp. Anh Tám có dip-lôm, nói tiếng Tây giòn rụm. Sau đó anh Tám cho tôi biết thằng Tây chỉ huy là quan Năm được tướng De Gaulle phong chức ủy viên Cộng hòa (Commissaire de la République) tương đương với chức Thống đốc Nam Kỳ trước kia.
Sau vụ bắt ba thằng Tây nhảy dù này, Tám Sáng tham gia kháng chiến xã, còn Tám Căng thì chỉ huy bộ đội, lên tới chức Chi đội phó Chi đội 11 của tỉnh Tây Ninh. Về sau, được phân công thương thuyết với Trịnh Minh Thế chỉ huy Cao Đài ly khai (chống Hộ pháp Phạm Công Tắc và các tướng Nguyễn Văn Thành. Nguyễn Thành Phương của Tòa thánh Tây Ninh). Rất tiếc là sau đó ông Cao Minh Căng bị hàm oan, mãi tới sau giải phóng mới được phục hồi.