CẢ LŨ CHÚNG TÔI CHỜ THỨ NĂM sốt ruột kinh lên được, kể từ khi cô giáo bảo chúng tôi rằng lớp mình được mời đi thăm quan nhà máy sô cô la.
- Cô tin, cô giáo nói, các em sẽ ăn mặc chỉnh tề... Nếu em cần, cô sẽ đợi em nói nốt, Nicolas... Được rồi. Các em sẽ phải ngoan và phải chăm chú trong suốt buổi thăm quan, bởi vì sau đó cô sẽ yêu cầu các em kể lại trong bài tập làm văn. Hai giờ tập trung ở trường; nhớ đúng giờ, chúng ta sẽ không đợi những ai đi muộn.
Thứ Năm, tôi đến trường vào lúc một rưỡi, và tất cả lũ bạn đã ở đó rồi. Thằng Alceste đang ăn một quả táo, bởi vì nó không có thời gian ăn tráng miệng tiếp ở nhà, và nó mang cả một gói đựng quà chiều của nó. Thằng làm bọn tôi phải phì cười là Agnan, cái thằng đã mang cả cặp đi.
- Tao mang vở để ghi chép trong buổi thăm quan, nó giải thích với chúng tôi. Để làm bài tập làm văn.
Cái thằng Agnan điên thật đấy!
Thế rồi cô giáo tới, đúng là hết sảy, và ăn mặc đẹp kinh lên được; cô đeo một cái xắc thay vì cái cặp mà cô vẫn mang thường ngày, và cô đội một cái mũ ở trên đầu.
- Xem nào, cô nói. Ờ, cũng không tệ lắm nhỉ. Cô thấy vài trường hợp đầu bù tóc rối, đấy, rất là đáng phải chải, nhưng tựu chung lại thì chúng ta đều sạch sẽ... Alceste! Em có lau cằm và vứt cái lõi táo đi không. Được rồi. Xe ô tô tới rồi, lên đường thôi! Và cô báo trước cho các em: ai đầu têu gây mất trật tự trong xe, cô sẽ cho bạn đó xuống xe và bạn đó sẽ không đi thăm quan với chúng ta nữa!
Chúng tôi leo lên xe, thích kinh lên được, và không đứa nào giở trò gì. Chú lái xe, mỗi lần dừng lại ở chỗ đèn đỏ, chú ấy đều quay lại để nhìn và chú ấy có vẻ ngạc nhiên.
Chúng tôi tới trước cái nhà máy, nó rất, rất là lớn; cô giáo cho chúng tôi xuống xe, cô bảo thằng Alceste phủi vụn bánh sừng bò trên áo phông, chúng tôi xếp hàng và chúng tôi đi vào trong. Một bà rất hiền đã đứng đợi chúng tôi vừa nhìn chúng tôi vừa cười, và bà ấy cho chúng tôi vào trong một cái phòng kinh khủng có một ông đầu hói sạch, ông ấy đứng dậy bắt tay cô giáo. Và rồi ông ấy nhìn chúng tôi, ông ấy nở một nụ cười rất to và ông ấy nói:
- Các cháu, Nhà máy Sô cô la Grouillot mà bác là giám đốc chào mừng các cháu đến thăm. Bác nghĩ tất cả các cháu đều thích sô cô la nhỉ?... Ờ, ờ... Những ai thích sô cô la giơ tay nào!
Tất cả chúng tôi đều giơ tay, trừ thằng Agnan.
- Thế nào! Agnan, cô giáo nói.
- Sô cô la làm em bị ốm ngay, thằng Agnan giải thích. Từ khi em còn bé, bác sĩ đã bảo rằng em không được ăn sô cô la, bởi vì...
- Được rồi, được rồi, được rồi, ông giám đốc nhà máy nói. Bác thấy là tất cả các cháu đều thích sô cô la; vì thế, sau buổi thăm quan, chúng tôi sẽ chuẩn bị cho các cháu một món quà nhỏ.
Một ông khác, đeo tạp dề trắng, bước vào trong phòng, và ông giám đốc bảo chúng tôi rằng ông ấy tên là Romarin và chính ông ấy sẽ đi giới thiệu nhà máy cho chúng tôi. Chúng tôi bước ra sân, nơi có hàng đống xe cam nhông và chúng tôi đi về phía cửa đại. Trước khi vào, ông Romarin hỏi chúng tôi:
- Có ai trong số các cháu biết gì về việc người ta làm sô cô la như thế nào không?
- Sô cô la được làm cơ bản từ ca cao và đường kính, thằng Agnan nói. Ca cao thì là hạt của cây ca cao, là một loại cây xuất xứ từ Mê hi cô. Nó được trồng ở Trung Mỹ, ở châu Phi và ở châu Á. Nó...
- Được rồi... Vào thôi, ông Romarin nói.
Chúng tôi vào trong nhà máy, và đúng là cực kỳ hết sảy; thơm đến nỗi bạn có tưởng tượng cũng không được. Cô giáo lấy khăn mùi soa che lên mũi và ông Romarin nói với cô:
- Dĩ nhiên là lúc đầu, khi mình chưa quen, mùi thơm cũng hơi mạnh một tí.
Ông Romarin dẫn chúng tôi vào trong một cái phòng lớn nơi có các loại liễn to đầy những sô cô la mà người ta đang ngào. Ông Romarin đang bắt đầu giải thích cái vụ liễn thì thằng Geoffroy kéo tay áo tôi.
- Đến đằng này mà xem, nó bảo tôi, hết sảy cực!
Chúng tôi đến xem và đúng là kinh khủng! Trên các băng cuốn, cứ tự động chạy, có đầy, đầy những thỏi sô cô la. Xung quanh các băng cuốn có các bà đeo tạp dề trắng vừa nhìn chúng tôi vừa cười, và một trong số các bà bảo chúng tôi:
- Cô có cảm tưởng là lũ thỏ các cháu muốn thử mấy cái thỏi này lắm nhỉ.
Chúng tôi ấy à, chẳng dám nói gì, thế là bà ấy đưa cho chúng tôi mỗi đứa một thỏi tướng.
- Nicolas! Geoffroy! Các em có đến đây ngay không! Cái kiểu ở đâu hay thế nhỉ!
Đấy là cô giáo, cô đã nhìn thấy chúng tôi và gọi chúng tôi.
Thế là, chúng tôi chạy đi, cùng với các thỏi kẹo.
- Chúng ta sắp sửa đến công đoạn tiếp theo, ông Romarin nói. Chú yêu cầu các cháu không đến gần máy móc quá, kẻo sẽ nguy hiểm.
- Bọn mày lấy thỏi kẹo ở đâu đấy? thằng Alceste hỏi chúng tôi.
- Qua cửa, đằng kia, tôi nói với nó. Mày đến đó và người ta sẽ cho mày hàng đống.
Và thằng Alceste đi luôn, cùng với Eudes và Rufus. Còn chúng tôi, chúng tôi vừa đi theo ông Romarin và cô giáo vừa ăn thỏi kẹo của chúng tôi. Ông Romarin trỏ các cái máy và mỗi lần ông ấy ngoảnh, ông ấy đều đụng phải Agnan, cái thằng đứng sát ngay sau ông ấy, đang viết vào vở nó.
- Nhưng vẫn còn thiếu mà! cô giáo kêu lên.
- Xin lỗi? ông Romarin hỏi.
- Các bạn em đâu rồi? cô giáo hỏi, cô không hề hài lòng.
Nhưng may quá, Alceste, Rufus và Eudes đã chạy đến, cùng với các thỏi kẹo.
- Cô cấm các em đi tách đoàn! Cô giáo kêu lên. Hãy nhìn cô đây xem các em ra thể thống gì mới được! Mặt các em đầy sô cô la. Áo sơ mi của em nữa, Rufus! Các em không biết xấu hổ à?
Thằng Rufus lấy tay áo lau đằng trước áo sơ mi của nó và cô giáo bảo chúng tôi rằng nếu chúng tôi vô kỷ luật cô sẽ cho chúng tôi ra xe hết. Ông Romarin, người cứ đi tiếp cùng thằng Agnan, đã quay lại, ông ấy chạy về phía chúng tôi.
- Nghe đây, ông ấy nói. Tôi nghĩ rằng chúng ta không được chậm trễ quá thế này.
- Dĩ nhiên rồi, cô giáo nói mặt mũi đỏ dừ. Làm ơn hãy bỏ qua, chúng nó cũng hơi... Joachim! Bỏ tay ra khỏi cái thùng! Chà! Hay nhỉ! Em có lau tay ngay đi không!
- Em không có mùi soa ạ, thằng Joachim nói.
Và nó bắt đầu khóc. Thế là cô giáo đưa khăn mùi soa của cô cho Joachim, cái thằng bèn lau bàn tay đầy những sô cô la, nó xì mũi, nó chùi mắt và nó định đưa lại mùi soa cho cô giáo. Nhưng cô giáo bảo rằng nó có thể giữ luôn mùi soa. Cô giáo hết sảy thật ấy!
Thằng Joachim nhét khăn mùi soa vào túi áo vest của nó. Cái thằng buồn cười ghê, Joachim ấy, sô cô la cứ ở khắp cả trên mặt.
- Thế nào, chúng ta tiếp tục chứ? Ông Romarin nói.
Và chúng tôi tiếp tục bước đi, và thằng Clotaire hỏi thằng Joachim thứ ở trong thùng có ngon không.
- Chả ra gì, thằng Joachim nói. Tao nếm rồi, nhưng chẳng ngọt tí nào, mày thử mà xem.
Thằng Clotaire bèn đi, và khi nó quay lại, nó nói rằng đúng thật, chả ra gì cả, và nó bảo thằng Joachim cho nó mượn khăn mùi soa.
- Trật tự! ông Romarin kêu lên.
Ông Romarin bảo chúng tôi rằng chúng tôi sẽ thăm quan phòng cuối cùng, phòng đóng gói sản phẩm hoàn thiện, và rằng chúng tôi sẽ rất thích, bởi vì chúng tôi có thể nếm thử tất cả.
Chúng tôi bước vào trong phòng và cô giáo kêu lên:
- Maixent! Em làm gì ở đây thế?
Thằng Maixent ngạc nhiên đến nỗi nó đánh rơi cả cái kẹo nó đang cầm ở tay. Nhưng cô giáo không có thời gian để nói tất cả những thứ cô muốn nói với nó, bởi vì ông Romarin có vẻ sốt ruột kinh.
- Đấy, các cháu thấy kẹo nhân kem, nhân rượu, nhân hoa quả đấy; còn kia là... Ôi! Xin lỗi! Vẫn là cậu đấy à! Sao cậu cứ quẩn vào chân tôi thế!... Kia, đó là các thỏi kẹo... Tóm lại, các cháu nếm thử đi.
Đúng là kinh khủng thật, chúng tôi ăn hàng đống thứ tuyệt diệu; ngọt nhé, tan luôn, ngon ơi là ngon, và khi nào tôi lớn tôi sẽ làm việc trong một nhà máy sô cô la.
- Buổi thăm quan kết thúc, ông Romarin nói. Chúng ta quay lại phòng giám đốc, ông ấy đang đợi để tặng các vị một món quà.
Trước khi vào phòng giám đốc, cô giáo bảo chúng tôi lau mặt mũi, và thằng Joachim cho chúng tôi mượn khăn mùi soa. Và khi ông giám đốc thấy chúng tôi, ông ấy mở to hết cả hai mắt.
- Hèm! Ông ấy nói. Bác thấy rằng các cháu đã thu được nhiều bổ ích từ chuyến thăm quan này. Nào! Các cháu, để các cháu giữ mãi kỷ niệm đẹp về buổi thăm quan chỗ chúng tôi, nhà máy Sô cô la Grouillot xin tặng các cháu một món quà.
Và ông giám đốc đưa cho mỗi đứa một gói đầy sô cô la, và thằng Clotaire bắt đầu khóc.
- Em bị ốm rồi ạ, nó nói.
Và cô giáo chẳng kịp làm gì trừ việc đưa nó ra ngoài.
Trong xe, chúng tôi vừa nói chuyện thăm quan vừa ăn sô cô la trong các túi, và cô giáo không nói gì cả, bởi vì cô cứ mải nhìn ra cửa sổ.
Về nhà, tôi không ăn tối, và tôi cũng bị ốm. Dù sao đi nữa, chuyến thăm quan nhà máy sô cô la đúng là hết sảy kinh lên được. Cái thằng duy nhất thất vọng, đấy là Agnan. Bởi vì chúng tôi sẽ không làm bài tập làm văn kể lại chuyến thăm quan nhà máy sô cô la; cô giáo đã bảo rằng cô không bao giờ muốn nghe nói đến chuyện ấy nữa.